صبحگاهی هستید یا شامگاهی؟

شاید شما از جمله افرادی باشید که دوست دارند شب ها تا دیر وقت بیدار بمانند و تکالیف درسی مهمشان را هنگام عصر یا غروب آفتاب انجام دهند چون احساس می کنند در این زمان توانایی شان به اوج میرسد. یا شاید هم هنگام صبح را بیشتر ترجیح می دهید و معمولا صبح زود بدون نیاز به زنگ ساعت از خواب بیدار می شوید. علاوه بر این ، شاید معمولا همه کارهای مهم خود را صبح ها انجام می دهید چون احساس می کنید در این هنگام بیشترین توانایی را دارید و شب ها هم نسبتا زود به رختخواب میروید .

بنظر می رسد صبگاهی بودن یا شامگاهی بودن افراد یک ویژگی پایدار است. روانشناسان شخصیت به تمایل و گرایش افراد به اوقات مختلف شبانه روز علاقه مند شدند و اصطلاح صبحگاهی بودن _ شامگاهی بودن را ابداع کرده اند. که گاهی به صبحگاهی بودن «چکاوک ها» و به شامگاهی بودن «جغدها» خوانده می شوند.

در واقع صبحگاهی بودن یا شامگاهی بودن افراد به ترجیح دادن انجام فعالیت های مختلف در ساعات ابتدایی یا پایانی روز مربوط میشود.

پژوهش ها نشان داده اند که تفاوت های موجود در صبحگاهی بودن یا شامگاهی بودن، با مسائل و ناسازگاری های بین افراد ارتباط خاصی دارد. اگر افرادی که مجبورند با یکدیگر زندگی کنند (مثل دانشجویانی که هم اتاقی دارند)،از نظر صبحگاهی بودن و شامگاهی بودن با یکدیگر متفاوت باشند چه اتفاقی می افتد؟ یک نفر دوست دارد تا دیر وقت بیدار بماند ودیر به رختخواب برود در حالی که دیگری حتی در روزهای تعطیل آخر هفته هم زود از خواب بیدار می شود و شب ها هم زود می خوابد فکر میکنید که این دو نفر با این وضعیت تا چه حد از شرایط زندگی خود رضایت خواهند داشت؟

ارزیابی ها نشان داده که آنها کیفیت ارتباط خود را پایین تر ارزیابی میکنند، هم اتاقی هایی که از نظر صبحگاهی بودن و شامگاهی بودن خیلی با هم فرق داشتند گفتند که با هم کنار نمی آیند، از ارتباطشان لذت نمیبرند و دوستان خوبی برای یکدیگر نیستند و احتمالا اتاقشان را عوض خواهند کرد.

عملکرد افراد صبحگاهی بین ساعات 8 تا 11 صبح و عملکرد افراد شامگاهی بین ساعات 5بعدازظهر تا 11 شب به اوج خود می رسد.

اما مصرف کافئین برای افراد شامگاهی و صبحگاهی چگونه است؟ افراد شامگاهی برای دریافت بیشترین تاثیر از کافئین باید آن را هنگام صبح مصرف کنند در حالی که بهترین زمان برای افراد صبحگاهی هنگام غروب است. افرادی که قهوه میخورند میتوانند با توجه به صبحگاهی و شامگاهی بودن خود زمان صرف این نوشیدنی را طوری تنظیم کنند که بیشارین منفعت را برایشان داشته باشد.

ویژگی صبحگاهی بودن یا شامگاهی بودن به ترجیح دادن اوقات مختلف روز در افراد اشاره میکند ؛اما گاهی موقعیت هایی پیش می آید که با این ترجیحات در تضاد است. دانشجویی را تصور کنید که شخصیت شامگاهی دارد اما یکی از کلاس هایش ساعت 8 صبح تشکیل می شود، یا فرد صبحگاهی را تصور کنید که در کارخانه ای مشغول به کار می شود که مجبور است در شیفت عصر (4 بعدازظهر تا نیمه شب ) کار کند. عمل کردن بر خلاف چرخه های شبانه روزی طبیعی ، دشوار است اما امکان پذیر است. افراد با شیفت کاری خود و تغییراتی که در برنامه خواب و بیداری شان رخ می دهد سازگار می شوند.

نقل ها و شواهدی از صبحگاهی بودن و شامگاهی بودن افراد در دست است که به آنها اشاره میکنیم :

از بنجامین فرانکل نقل می کنند که «زود خوابیدن و سحر خیز بودن سلامت، ثروت و خردمندی با خود به همراه دارد .»

و شواهدی در دست است مبنی بر اینکه افراد شامگاهی بهتر از افراد صبحگاهی با مشکلاتی که در چرخه خواب و بیداریشان پیش می آید سازگار می شوند.

افراد شامگاهی بهتر از افراد صبحگاهی می توانند اختلالاتی را تحمل کنند که در نتیجه پروازهای طولانی (که سبب پدیده ای موسوم به خستگی پرواز یا جت لگ میشود) یا اشتغال در شیفت های شب کاری (که با بی خوابی شبانه همراه‌اند) رخ می دهند.

گرد آورنده : مهناز ابراهیم نژاد

برگرفته از کتاب روانشناسی شخصیت/ نویسنده: رندی جی. لارسن و دیوید ام. باس